እዚ ሓይሊ እዚ በቲ መብዛሕትኡ ግዜ ኻብ ወሓይዝ ወሓይዝ ወይ ቀላያት ኣቢሉ ንኤለክትሪክ ጀነሬተር ዜንቀሳቕስ ቱርቢናታት ብምፍጣር እዩ ዚፍጠር ።
እዚ ጸዓት እዚ ኣብ መላእ ዓለም ሰፊሕ መመንጨዊ ኤለክትሪክ ኣብ ጥቕሚ ይውዕል እዩ።

መዕቈሪ (ወይ መቐመጢ) ናይ ሃይድሮኤለክትሪክ ኤለክትሪክ መሳለጥያታት -
እዚ ኣትክልቲ እዚ ማይ ንምኽዛን ግድብን መዕቈሪ ማይን ኣለዎ ። ነቲ ቱርቢናታት ንምጥዋቕ ከምኡውን ኤለክትሪክ ንምድላው ካብቲ መዕቈሪ ማይ ብፐንስቶክ ኣቢሉ ይወጽእ ። መዕቈሪ ኤለክትሪክ ዓብዪ ኪኸውን ይኽእል እዩ ፣ መብዛሕትኡ ግዜ ኸኣ ብዙሕ ማይ ኪኽዘን ይኽእል እዩ ፣ እዚ ኸኣ ንፍረ ኤለክትሪክ ከከም ጠለብ ኪቈጻጸርዎ የኽእሎም ።

ናይ ሃይድሮኤለክትሪክ መመንጨዊ ኤለክትሪክ መሳለጥያታት -
እቲ ኣብ ወሓይዝ ዚርከብ መመንጨዊ ኤለክትሪክ ከም መዕቈሪ ኤለክትሪክ ዘይኰነስ ሓጽብታት ወይ መዕቈሪ የብሉን። ነቲ ተፈጥሮኣዊ ዋሕዚ ወሓይዝ ወይ ወሓይዝ ብምምዝማዝ ቱርቢናታት ብምጥዋቕ ኤለክትሪክ የፍርዩ ። እዚ ኣትክልቲ እዚ ብሓፈሻ ኺርአ ኸሎ ዝነኣሰ እዩ ኣብ ምህርቲ ኤለክትሪክ ድማ ኣብ ሃይድሮጅያዊ ዅነታት እዩ ዚምርኰስ ።

እተዓሸገ መኽዘን ሃይድሮኤለክትሪክ ኤለክትሪክ ዚህብ መሳለጥያታት፦
ናይ መኽዘን ኤለክትሪክ መሳለጥያታት ብኽልተ ታንክ ማለት ብላዕለዋይ ታንክን ታሕተዋይ ታንክን ገይሮም ጸዓት ንምኽዛን ተባሂሉ እዩ ተነዲፉ ። ብዙሕ ጠለብ ኤለክትሪክ ኣብ ዘይህልወሉ እዋን ጸዓት ንምኽዛን ማይ ካብቲ ታሕተዋይ መዕቈሪ ናብ ላዕለዋይ መዕቈሪ ይፈስስ ። ጠለብ ኤለክትሪክ ልዑል ኣብ ዝዀነሉ እዋን ነቲ ቱርቢናታት ንምፍታልን ኤለክትሪክ ንምድላውን ካብቲ ላዕለዋይ መዕቈሪ ማይ ይወጽእ ።

ማይክሮ-ሃይድሮፕወር ዚብሃል ኣትክልቲ፦
ማይክሮ-ሃይድሮፕወር ዚብሃል ኣትክልቲ ብሓፈሻኡ ኻብ 100 ኪሎ ግራም ዚውሕድ ዓቕሚ ዘለዎ ንኣሽቱ ሃይድሮኤለክትሪክ ዚሰርሕ መሳለጥያታት እዩ። ኣብ ንኣሽቱ ወሓይዝ ወይ ወሓይዝ ኪገጣጠም ይከኣል እዩ ፣ እዚ ኸኣ መብዛሕትኡ ግዜ ኣብቲ ኸባቢ ንዚርከቡ ማሕበረሰባት ወይ ኢንዱስትሪ ዚካየደሉ ቦታታት ኤለክትሪክ ምሃብ እዩ ።

ንኣሽቱ-ሃይድሮ ኣትክልቲ -
ንኣሽቱ ሃይድሮ ኣትክልቲ ኻብቶም ብማይክሮስኮፕ ጥራይ ዚዓብዩ ኣትክልቲ መብዛሕትኡ ግዜ ኽሳዕ ሒደት ሜጋዋት ዚበጽሕ ናይ ምውጻእ ዓቕሚ ኣለዎም። መብዛሕትኡ ግዜ ንኣሽቱ ኸተማታት ኢንዱስትሪታት ወይ ምሕድግ ዝበለ ገጠራት ንምብርታዕ የገልግል እዩ።

ስሕበት ዝመልኦ ናይ ኤለክትሪክ መሳለጥያታት ነቲ ዋሕዚ ማይን ኣብ ጽፍሒ ዘሎ ፍልልይን ይጥቀሙሉ ኢዮም። ከከም ዋሕዚ ቱርቢንን ቍመት ርእሶምን ኪምደቡ ይኽእሉ እዮም። ሰለስተ ዓይነት ስሕበት ዝምገብ ናይ ኤለክትሪክ መሳለጥያታት ኣሎ (ኣብዚ ተዘርዚሩ ዘሎ ኣብ ሕውስዋስ ሓይሊ ኤለክትሪክ ኣድላዪ ኢዩ) -

- ኣብ ርባ ዝጓዓዙ ናይ ኤለክትሪክ መሳለጥያታት ነቲ ርባ ይውሕዙ ነቲ "ውሒዝ- ሩባ" ዘፍሪ መሰረታዊ ጸዓት ድማ ይህብዎ ብኡንብኡ ኸኣ ናብቲ መስመር ይውግኡ ። ካብ ልዕል ዝበለ ናይ ኤለክትሪክ መሳለጥያታት ኣጸቢቑ ዝውሕድ ቀሊል ምዕባለታት የድልዮም ኢዩ ፣ እዚ ኸኣ ንኣሽቱ መዘናግዒህንጻታት ነቲ ርባ ናብ መመንጨዊ ኤለክትሪክ ንምቕያር ዘገልግል ንኣሽቱ ሓጽብታት ምናልባት እቲ ርባ ኣዝዩ ትሑት ኣብ ዝዀነሉ እዋን (2) ካብ 2 ሰዓት ዝውሕድ ንእሽቶ መዕቈሪ ክኸውን ይኽእል ኢዩ ። መብዛሕትኡ ግዜ ማይ ገለርያ ወይ መትረብ ስዒቡ ድማ ብርዒ ከምኡውን ኣብ ገማግም እቲ ፈለግ ዝርከብ ሃይድሮኤለክትሪክ ዝርከቦ ፋብሪካ ዘጠቓልል ኢዩ ። እቲ ኣብ ገለርያ ወይ መትረብ ዘሎ ትሑት ጸቕጢ (3) እቲ ማይ ምስቲ ርባ ብእተተሓሓዘ ክብ ንኽብልን ጸዓት ንኽረክብን የኽእሎ፣
ኣብ ዓበይቲ ወሓይዝ ዚርከብ ከም ራይን ወይ ሮን ዝኣመሰለ ብተዛማዲ ኣጻድፍ ዘለዎ ናይ ኤለክትሪክ መሳለጥያታት ኣብ ርባ ዚርከብ ሓጽብታት ወይ ከኣ ኣብ ጐድኒ እቲ ፈለግ ዚርከብ መትረብ ሳላ እቲ ምስ ፈለግ ዚመሳሰል ጫሌዳታት ነቲ ስንጭሮ ብሓፈሻ ዘይርብሾ እተበላሸወ መንጫዕጫዕታታት ይፈጥር ። እቲ ኣብ እግሪ እቲ ሓጽብታት ዚርከብ ሃይድሮኤለክትሪክ ዚበቍል ኣትክልቲ ንማይ እቲ ፈለግ ይድርብዮ ነበረ። ነቲ ኣብ መንጎ ኽልተ ሓጽብታት እተኸዘነ ማይ ብጥንቃቐ ምቍጽጻር ኣብ ርእሲ እቲ መሰረታዊ ጾር ዝለዓለ ጸዓት ከም ዚህሉ ይገብር፣
- ናይ ቀላይ ኤለክትሪክ መሳለጥያታት (ወይ ልዑል ርእስኻ ዘለዎ ናይ ኤለክትሪክ መሳለጥያታት) ምስቲ ሓጽቢ ዝፈጠሮ መዕቈሪ ማይ እውን ይተሓሓዝ ኢዩ። እቲ ዓብዪ መዕቈሪኦም (ንልዕሊ 200 ሰዓት ዚኸውን ጥራዩ) ወቕታዊ መዛግብቲ ማይን ምህርቲ ኤለክትሪክን ንኺህሉ የኽእሎ ፣ እዚ ኸኣ ኣብ ቀላይ ዚርከብ ናይ ኤለክትሪክ መሳለጥያታት ኣብቲ ዝለዓለ ዋጋ ዘለዎ ሰዓታት እዩ ዚጽዋዕ ፣ ነቲ ዝለዓለ ጠርዙ ምላሽ ንኺህብ ድማ የኽእሎ ። ኣብ ፈረንሳ ሓያሎ ኻባታቶም ኣለዉ ። እቲ ተኽሊ ኣብ እግሪ እቲ ግድብ ወይ ካብዚ ዝተሓተ ኪኸውን ይኽእል እዩ ። ኣብዚ መዳይ እዚ እቲ ማይ በቲ ነቲ ቐላይ ዚቈጻጸር ገለርያታት ኣቢሉ ናብ ኣፍ ደገ እቲ መመንጨዊ ኤለክትሪክ ይቕየር ።

እቲ ናብ ጸዓት ዚመሓላለፈሉ መደበራት ክልተ ገበራ ላዕለዋይ ገበራ (ንኣብነት ብራኸ ዘለዎ ቐላይ) ከምኡውን ታሕተዋይ ጋብላ (ንኣብነት ሰብ ዝሰርሖ መዕቈሪ) ኣለዎ፣ እዚ ጋብላ እዚ ነቲ ሃይድሮሊክ ዚብሃል ክፋል ከም ሻምብቆ ወይ ቱርቢን ኰይኑ ኺዓዪ ዚኽእል ንኤለክትሪክ ከኣ ከም ሞተር ወይ ኣማራጺ ዀይኑ ኺዓዪ ይኽእል እዩ።

እቲ ኣብ ላዕለዋይ ገበራ ዚርከብ ማይ ኤለክትሪክ ንምድላው ብዙሕ ጠለብ ኣብ ዚግበረሉ እዋን እዩ ዚስራሕ ። ድሕሪኡ ጸዓት ሕሱር ኣብ ዝዀነሉ እዋናትን ካልእ ከምኡ ዝኣመሰለ ነገራትን እዚ ማይ እዚ ኻብ ታሕተዋይ ገበራ ናብ ላዕለዋይ ገበራ ይፈስስ ። እዞም ኣትክልቲ እዚኣቶም ቱርቢን ማይ ንምምጻእ ኤለክትሪክ ስለ ዝበልዑ ካብ እተሓደሰ ምንጭታት ጸዓት ከም ዘፍሪ ገይርካ ኣይርአን ኢዩ።
እዚ መሳለጥያታት መኽዘን ጸዓት እዩ ።
መብዛሕትኡ ግዜ ብመሰረት እቲ መርበብ ሓበሬታ ንሓጺር እዋን ጣልቃ ንምእታው ከምኡውን (ድሕሪ ኻልኦት ናይ ሃይድሮኤለክትሪክ መመንጨዊ ኤለክትሪክ መሳለጥያታት) ነዊሕ ስጕምቲ ንምውሳድ ጣልቃ ይኣትዉ ኢዮም። ብፍላይ እቲ ማይ ንምልዓል ዝኽፈል ዋጋ ስለ ዘለዎ ኢዩ። ኣብ መንጎ እቲ ዚፈሪ ጸዓትን ዚጠፍእ ጸዓትን ዘሎ ስሉጥነት ካብ 70% ኽሳዕ 80% እዩ ።
ኣብ መንጎ ዋጋታት ኤለክትሪክ (ትሑት ዋጋ ዘለዎ ኤለክትሪክ ምዕዳግ) ከምኡውን ኣብ ዝለዓለ ጠርዙ ኣብ ዝህልወሉ እዋን (ልዑል ዋጋ ዘለዎ ኤለክትሪክ ምሻጥ) ዘሎ ፍልልይ ዓቢ ምስ ዝኸውን እቲ ዕዮ መኽሰብ ኣለዎ።

ናይ ኤለክትሪክ መሳለጥያታት ብ2 ቐንዲ ዩኒት ዝቘመ ኢዩ -

- መዕቈሪ ወይ ማይ ምውሳድ (ኣብቲ ኻብ ርባ ዚውሕዝ መመንጨዊ ኤለክትሪክ) መንጫዕጫዕታ ንኺፈጥር የኽእሎ እዚ ኸኣ መብዛሕትኡ ግዜ እቲ መመንጨዊ ኤለክትሪክ ኣብ ትሑት ማይ እውን ከይተረፈ ዕዮኡ ምእንቲ ኪቕጽል መኽዘን ዘለዎ መዕቈሪ ኣለዎ።

- ነቲ ጸኒሑ ናብ ራህያ ግድብ ዚበጽሕ ብዙሕ ማይ ንምቕያር እተዃዕተ መትረብ ክትጥቀም ትኽእል ኢኻ ። መፍሰሲ ማይ እቲ ርባ ብዘይ ገለ ሓደጋ ኺሓልፍ የኽእሎ፣
እቲ ፋብሪካ ተባሂሉ እውን ዚጽዋዕ መመንጨዊ ኤለክትሪክ መንጫዕጫዕታ ነቲ ቱርቢናታት ንምዝዋርን ካልእ ኣማራጺ ንምዝዋርን የገልግል ።

መብዛሕትኡ ግዜ ኻብ ገምገም ምድሪ እተሰርሐ ሓጽብታት ወይ ከኣ ብእምኒ እተፈሓረ ሓጽብታት እዩ ። እቲ ማይ ዘየእቱ ነገር ማእከላይ (ካይላ ወይ ቢቱሚኒዝ ካሻስትሩስ) ወይ ከኣ ኣብ ላዕሊ (ብስሚንቶ ወይ ብስሚንቶ እተሰርሐ ስሚንቶ) እዩ ዚርከብ ። እዚ ዓይነት ግድብ እዚ ምስ እተፈላለየ ጂኦሎጅያዊ ኣቀማምጣ ይላመድ፣
ፈለማ ብስሚንቶ ደሓር ከኣ ኣብዚ ቐረባ ግዜ ኸኣ ብስሚንቶ እተሰርሐ ሓጽብታት ስሕበት ኣብ ግዜን ገንዘብን ብዙሕ ገንዘብ ኬዋህልል ይኽእል እዩ ። እቲ መሰረት ዘለዎ ኸውሒ ጽቡቕ ክኸውን ኣለዎ፣
እቲ ብስሚንቶ እተሰርሐ ቐስታዊ ቕርጺ ዘለዎ ሓጽብታት ምስቲ ብተዛማዲ ጸቢብ ስንጭሮታት እተወሃሃደ ዀይኑ ገማግም እቲ ሓጽብታት ከኣ ካብ ጽቡቕ ኣኻውሕ እተሰርሐ እዩ። እቲ ረቂቕ ቅርጾም ነቲ ብስሚንቶ እተሰርሐ መጠን ንምንካይን ቍጠባዊ ሓጽብታት ንምህናጽን የኽእሎ፣
እቲ ብብዙሕ ቐስታዊ ቕርጺ እተሰርሐ ሓጽብታት ኣይህነጽን እዩ። ቢ. ሲ. ኣር.

እዚ ኣትክልቲ እዚ ንጸዓት እቲ ማይ ናብ መካኒካዊ ዑደት ዚቕይሮ ቱርቢናታት ኣለዎ ።

ዓይነት ቱርቢን ኣብ ቍመት መንጫዕጫዕታ እዩ ዚምርኰስ፦
- ኣዝዩ ትሑት ቍመት ርእስኻ (1 ኽሳዕ 30 ሜተር) ናይ ኣምፑል ቱርቢን ክትጥቀም ትኽእል ኢኻ ፣
- ትሑት መጕልሒ ድምጺ (ካብ 5 ኽሳዕ 50 ሜተር) ከምኡውን ልዑል መጠን ዋሕዚ ውሕጅ እንተ ኣልዩ እታ ካፕላን እትበሃል ቱርቢን ትመርጽ - ብልሒኣ ብቐሊሉ ኽትመርሕ ትኽእል እያ ፣ እዚ ኸኣ ንሓይሊ እታ ቱርቢን ብውጽኢታዊ መገዲ እናሓለወ ኽነሱ ናብ ቍመት ርእሳ ንኸተተዓራርዮ የኽእላ ፣
- እታ ፍራንሲስ እትበሃል ቱርቢን ማእከላይ ኣራእስ (ካብ 40 ኽሳዕ 600 ሜተር) ከምኡውን ማእከላይ ዋሕዚ ንምርካብ እያ እትውዕል ። ማይ ብማእከል ብልሒ ይኣቱ እሞ ካብ ማእከሎም ይፍኖ፣
- እታ ፐልተን እትበሃል ቱርቢን ልዑል ምውዳቕን (200 ኽሳዕ 1,800 ሜተር) ትሑት ውሕጅ ንምውሓዝን እትበቅዕ እያ ። ብመርፍእ ኣቢሉ ኣብ ትሕቲ ኣዝዩ ልዑል ጸቕጢ ማይ ይቕበል (እቲ ማይ ኣብ ሰንኬሎ ዘሕድሮ ብርቱዕ ጽልዋ) ።

ንንኣሽቱ ናይ ኤለክትሪክ መሳለጥያታት ትሑት ዋጋ ዘለዎ (ከምኡውን ዝወሓደ ስሉጥ) ቱርቢናታትን ቀሊል ሓሳባትን ንኣሽቱ ኣሃዱ ንኽገጣጠሙ የኽእሎም።

ዋጋ ዘለዎ ውጽኢትን ኣቐዲምካ ናይ ምፍራይ ክእለትን

ህንጸት ሓጽብታት ቍመት እቲ ቐውዒ እናወሰኸ ብዝኸደ መጠን እቲ ስንጭሮ ድማ እናሰፍሐ ብዝኸደ መጠን ወፍሪ እዩ ዚስራሕ ።
እዚ ናይ ርእሰ - ቕትለት ወጻኢታት እዚ ኣብ ባህርያት ዕቤት ከምኡውን ምስ ማሕበራውን ኣከባብያውን ቀይድታት ብፍላይ ከኣ ምስ ዋጋ ናይቲ እተዘምተ መሬት እተተሓሓዘ ምስኡ ዝተሓሓዝ ወጻኢታት ኣጸቢቑ ይፈላለ ኢዩ ።
እቲ ምንጪ ማይ ብናጻ ስለ ዝዀነን ወጻኢታት ጽገና ስለ ዚንኪን እቲ ምስ ምህርቲ ኤለክትሪክ ዚተሓሓዝ ቍጠባዊ ረብሓታት ነዚ ወፍሪ እዚ መኽሰብ ከም ዚህልዎ ይገብር።

ሓይሊ ኤለክትሪክ ነቲ ምህርቲ ኤለክትሪክ ንምትዕርራይ ብፍላይ ከኣ ኣብ ዓበይቲ መዕቈሪታት ማይ ብሓጽብታት ወይ ብሽክለታታት ብምኽዛን ዜድሊ ነገራት ኬማልእ ይኽእል እዩ።
ይኹን እምበር እቲ ኣብ ምህርቲ መመንጨዊ ኤለክትሪክ ዚርአ ዓመታዊ ለውጢ ኣገዳሲ እዩ ። ብቐንዱ ምስ ዝናም እተተሓሓዘ እዩ ። ኣብ ዓመታት ብርቱዕ ድርቂ ምንጪ ማይ ልዑል ኣብ ዝዀነሉን ብ30 ሚእታዊት ኣብ ዝነከየሉን ዓመታት ምህርቲ ብ15 ሚእታዊት ክውስኽ ይኽእል ኢዩ።

ሓድሓደ ግዜ ሓይሊ ኤለክትሪክ ንህዝቢ ኻብ ቦታ ናብ ቦታ ኸም ዚመዛበሉ ስለ ዚገብር ይነቕፍ እዩ ፣ ወሓይዝን ወሓይዝን ከኣ መንበሪ ንምቛም ፍሉይ መሰል ኣለዎ ።
ንኣብነት እቲ ኣብ ቻይና ዚርከብ ሰለስተ ጎርጅስ ዚበሃል ሓጽቢ ዳርጋ ኽልተ ሚልዮን ሰባት ካብ መረበቶም ተመዛቢሉ እዩ። ከም መገድታት ዓሳ ዝኣመሰለ መሳርሒታት እኳ እንተ ተተኽለ ብምኽንያት እቲ እተመሓየሸ ስርዓት ማይ ኣብ ላዕሊ ዀነ ኣብ ወሓይዝ ሓጽብታት ዘሎ ስርዒት ኢኮ ኺርበሽ ይኽእል እዩ ።

መለክዒ ሃይድሮኤለክትሪክ

ሓይሊ ናይ ሓደ መመንጨዊ ኤለክትሪክ ዘለዎ ትካል በዚ ዝስዕብ ቀመር ክጽብጸብ ይከኣል ኢዩ -

P = Q.ρ.H.g.r

ምስዚ ዝስዕብ ተተሓሒዙ ኣሎ -

• P power (ኣብ W እተገልጸ)
  


• ሕቶ - ገምጋም ዋሕዚ ኣብ ካልኢት ብኲቢክ ሜትሮ ይዕቀን
  


• ρ ፦ ጽዑቕ ማይ ማለት 1 000 ኪሎ ግራም
  


• H - ቍመት ኣብ ሜትሮ ምውዳቕ
  


• g ፦ ቀጻሊ ስሕበት ማለት ዳርጋ 9.8 (m/s2)
  


• ሀ - ስሉጥነት ተኽሊ (ካብ 0.6 ክሳዕ 0.9)
  

ኣብ መላእ ዓለም ፦

ብ2018 ዳርጋ 15.8 ሚእታዊት ናይቲ ዓለምለኻዊ ምህርቲ ኤለክትሪክ (ኣብ ዓዓመት 4,193 TWh ኣቢሉ ዝኸውን ምህርቲ) ሓይሊ ኤለክትሪክ ኢዩ ነይሩ ።
ኣብ ኣውሮጳ ዚርከባ ኣርባዕተ ሃገራት ዚርከብወን ሓያሎ ሃገራት ልዕሊ ፍርቂ ኤለክትሪክ ካብ ሓይሊ ኤለክትሪክ የፍርያ እየን ። ደድሕሪ ኖርወይ ብራዚል ኮሎምብያ ኣይስላንድ ቨነዝወላ ካናዳ ኦስትርያ ኒው ዚላንድ ከምኡውን ስዊዘርላንድ ይመርሓ።