لێشاوەکان بە شێوەیەکی سەرەکی بەهۆی هێزی کێشکردنی مانگەوە دروست دەبن و تا ڕادەیەکی کەمتر ڕاکێشانی هێزی کێشکردنی خۆر لەسەر بارستەی ئاوی زەوی دروست دەبێت. وزەی لێشاو سوود لە جیاوازی ئاسایی ئاستی ئاو وەردەگرێت بەهۆی ئەم دیاردەیە.

بەم شێوەیە سیستەمی بەرهەمهێنانی کارەبا بە شێوەیەکی ئاسایی کار دەکات :

بەنداوەکان :
بەنداوی تایداڵ باوترین ڕێگایە بۆ بەکارهێنانی وزەی لێشاو. ئەم بەنداوانە لە دەریاچەکان یان دەمی ڕووبارەکان دروست دەکرێن کە لێشاوەکان جووڵەیەکی بەهێزیان هەیە بەرەو سەرەوە و خوارەوە.
بەنداوەکانی تایداڵ پێکهاتەیەکی هاوشێوەی بەنداوی کارەبای ئاوی ئاسایی بەکاردەهێنن. ئەوان بەزۆری دەرگا یان دەمەوانەیان هەیە کە دەکرێنەوە بۆ ئەوەی ڕێگە بە ئاو بدەن بەناو تۆڕبینەکاندا بڕوات کاتێک لێشاوەکە بەرز دەبێتەوە و داخراوە کاتێک لێشاوەکە دەڕوات.
ئەو ئاوەی کە تێدەپەڕێت بەناو تۆڕبینەکاندا جێنەرەیتەر دەسوڕێنێتەوە کە جووڵەی وزەی ئاوەکە دەگۆڕێت بۆ کارەبا.


تۆڕبینی ژێر دەریا :
تۆڕبینی ژێر دەریا تەکنەلۆژیایەکی نوێیە بۆ بەکارهێنانی وزەی لێشاو. ئەوان لەسەر ژێر دەریا دانراون کە تەوژمی لێشاوی بەهێزن.
تۆڕبینی ژێر ئاو وزەی جووڵەی تەزوی لێشاو دەگرن بە خولانەوەی پەڕەکانیان. ئەم خولانەوەیە دواتر دەگۆڕدرێت بۆ کارەبا بە بەکارهێنانی جێنەرەیتەر.
سوودە شیاوەکانی تۆڕبینی ژێر دەریا تێکەڵکردنی باشتر لە ژینگەی دەریایی و لەوانەیە تێچووی دروستکردنی کەمتر بێت بە بەراورد لەگەڵ بەنداوی دەریا.

ئەمە سەرچاوەیەکی وزەی نوێبووەوەیە، چونکە لێشاوەکان پێشبینی دەکرێن و بەردەوام دەبن هەتا ئەو کاتەی مانگ و خۆر کاریگەری کێشکردنی خۆیان لەسەر زەوی هەیە.
- کەم یان کەم دەردانی گازی ژینگە و پیسبوونی هەوا بەرهەم دەهێنێت.
کاریگەرییەکی کەمی هەیە لەسەر زەوی، چونکە بەنداوەکانی لافاو بەزۆری ئەو ناوچانە داگیر دەکەن کە پێشتر نیشتەجێبوونی مرۆیی تێدایە، وەک دەروازەکان یان بەندەرەکان.

لەگەڵ ئەوەشدا وزەی لێشاو بەرەنگارییەکان پێشکەش دەکات، لەوانە تێچووی بەرزی دروستکردنی بەنداوی لێشاو، نیگەرانییە ژینگەییەکان پەیوەست بە گۆڕینی ژینگەی دەریایی و سیستەمی ژینگەیی کەناراوەکان و جیاوازی لە بەردەستبوونی وزە لەگەڵ سووڕی لێشاو. سەرەڕای ئەم کێشانە، وزەی لێشاو بەردەوامە لە ڕاکێشانی بایەخێکی زیاتر وەک سەرچاوەیەکی وزەی نوێبووەوەی درێژخایەن.

کردار :

گرتنی وزە : بەنداوی تایداڵەکان بەرزبوونەوە و دابەزینی لێشاوەکان بەکاردەهێنن بۆ بەرهەمهێنانی وزە. بەزۆری لە دەروازەکان یان تەنگەکان دروست دەکرێن کە لێشاوەکان بەتایبەتی بەرزن. کاتێک ئاوەکە بەرز دەبێتەوە، ئاوەکە بە دەرگا یان قوفڵەوە ڕابگیرێت. کاتێک لێشاوەکە دەچێتە دەرەوە، ئەم ئاوە لە ڕێگەی تۆڕبینەکانەوە دەردەچێت، کە کارەبا بەرهەم دەهێنێت.

تەکنەلۆژیای تۆرباین : ئەو تۆڕبینانەی بەکاردێن لە بەنداوی لێشاو دەتوانن جۆری جیاواز بن، لەوانە تۆڕبینی پڕۆپێلەر، تۆڕبینی کردار، یان تۆڕبینی جێت. ئەوان دیزاین کراوە بۆ کارکردن لە هەردوو ئاڕاستەکەدا، واتە دەتوانن بە هەردوو ئاڕاستەکەدا بخولێنەوە بۆ گرتنی وزە لە هەردوو بەرزبوونەوە و دابەزینی لێشاوەکان.

سووڕی بەرهەمهێنانی کارەبا : بەنداوەکانی تایداڵ بە شێوەیەکی سووڕانەوە کارەبا بەرهەم دەهێنن، بەزۆری دوو جار لە ڕۆژێکدا، لە کاتی بەرزی لێشاو و نزمی لێشاو. بەرهەمهێنانی کارەبا پێشبینی دەکرێت و دەتوانرێت بەگوێرەی کاتی لێشاوەکان خشتە بکرێت.

سوودەکان :

وزەی نوێبووەوە (بە ئیسی : Tidal energy) سەرچاوەیەکی وزەی نوێبووەوەیە چونکە بە هێزی کێشکردنی مانگ و خۆر وزەی پێدراوە کە کاریگەری لەسەر لێشاوەکان هەیە.

پێشبینیکردن : بە پێچەوانەی سەرچاوەکانی تری وزەی نوێبووەوە وەک وزەی خۆر و با، وزەی لێشاو پێشبینیکراو و نەگۆڕە. دەتوانن باشتر بێژەی بکەن؟ یا بە زاراوەیەکی تر؟ بێژە کردن بە ئینگلیزی

کاریگەری ژینگەیی کەم : بەنداوی تایداڵ کاریگەرییەکی کەمی ژینگەیی هەیە بە بەراورد لەگەڵ شێوەکانی تری بەرهەمهێنانی وزە. ئەوان گازی خانووبەرە بەرهەمناهێنن و پێویستیان بە بەشێکی گەورەی زەوی نییە، کە کێشەکانی سڕینەوەی دارستان و لەدەستدانی ژینگە کەم دەکاتەوە.

زیانەکان :

تێچووی بەرز : دروستکردنی بەنداوی دەریا وەبەرهێنانێکی دارایی گەورەیە بەهۆی ئاڵۆزی ژێرخانە پێویستەکان و تێچوونی زۆری بیناسازی.

کاریگەری لەسەر سیستەمی ژینگەیی : دروستکردنی بەنداوی لێشاو دەتوانێت سیستەمی ژینگەیی ناوخۆیی تێکبدات و تەوژمەکان بگۆڕێت و کاریگەری لەسەر کۆچکردنی ماسی و ژیانی تری دەریایی هەبێت.

شوێنی دیاریکراو : بەنداوی تایداڵ تەنها دەتوانرێت دروست بکرێت لەو شوێنانەی کە لێشاوەکان بە پێی پێویست بەرزن بۆ دابینکردنی بڕێکی زۆر وزە. ئەم جۆرە شوێنانە سنووردار دەکات بۆ ئەم جۆرە دامەزراندنە.

سەرەڕای ئەم ئاستەنگانە، بەنداوەکان سەرچاوەیەکی بەڵێنپێدراوی وزە نوێنەرایەتی دەکەن بۆ ناوچە کەناراوییەکان لەگەڵ لێشاوە بەرزەکان، کە توانایەکی بەرچاو پێشکەش دەکات بۆ بەرهەمهێنانی کارەبای پاک و بەردەوام.

دەستبەسەرداگرتنی جووڵەی وزە : تۆڕبینی ژێر دەریا لەژێر ئاودا دادەمەزرێت، زۆرجار بەستراوەتەوە بە ژێر دەریا یان پێکهاتەی ژێر دەریاوە. ئەوان لە شوێنی خۆیان دانراون بۆ ئەوەی بەرکەوتنیان هەبێت بە تەوژمی دەریا یان لێشاوی دەریا. کاتێک ئاو تێدەپەڕێت بەناو پەڕەکانی تۆڕباین، هێزی تەزوو دەبێتە هۆی خولانەوەی تۆڕبینەکە و گۆڕینی جووڵەی وزەی ئاوەکە بۆ وزەی میکانیکی.

بەرهەمهێنانی کارەبا : خولانەوەی تۆڕبینەکە بەستراوەتەوە بە جێنەرەیتەری کارەبایی، بەزۆری دینەمۆ، کە وزەی میکانیکی دەگۆڕێت بۆ وزەی کارەبایی. ئەو کارەبایەی کە بەرهەم دەهێنرێت لە ڕێگەی کێبڵی ژێردەریاییەوە دەگوازرێتەوە بۆ تۆڕی کارەبای کەنار دەریا بۆ دابەشکردنی بۆ بەکاربەران.

جۆرەکانی تۆڕبینی ژێر دەریا :

تۆڕبینی تەوەرەیی : ئەم تۆڕبینانە پەڕەیەکیان هەیە کە لە دەوری تەوەرەیەکی ناوەندی ڕێکخراون، هاوشێوەی پەروانەکانی فڕۆکە. ئەوان دیزاین کراوە بۆ ئەوەی لە تەوژمی زەریای ڕێژەیی خێرادا دامەزرێنرێن و کاریگەرن لە گرتنی وزەی جووڵە لە ژێر مەودایەکی فراوان لە بارودۆخدا.

تۆڕبینی پەروانە : ئەم تۆڕبینانە وەک پەروانەی گەورە دەردەکەون و دیزاین کراوە بۆ دامەزراندنی لە تەوژمی زەریای نەگۆڕ و بەهێز. ئەوان کاریگەرن لە گۆڕینی وزە لە تەزوی لێشاوی ئاساییەوە بۆ کارەبا.

لەرزینی تۆڕبینی بلەید : ئەم تۆڕبینانە پەڕەیان هەیە کە لەگەڵ جوڵەی ئاوەکە لەرزە یان لەرز دەکەن. ئەوان گونجاون بۆ تەوژمی زەریای گۆڕاو و دەتوانن بە شێوەیەکی کاریگەر لە بارودۆخی خێرایی کەمدا کار بکەن.

وزەی نوێبووەوە : تۆڕبینی ژێر ئاو سەرچاوەیەکی نوێبووەوە بەکاردەهێنێت، وزەی جووڵەی تەوژمی زەریاکان و لێشاوەکان کە بە هێزی کێشکردنی مانگ و خۆر وزەی پێدراوە.

پێشبینی : بە پێچەوانەی سەرچاوەکانی تری وزەی نوێبووەوە وەک وزەی خۆر و با، تەوژمی زەریاکان و لێشاوەکان پێشبینی دەکرێن، ڕێگە بە پلاندانانی وردی بەرهەمهێنانی وزە دەدات.

کاریگەری بینراوی کەم : دامەزراندنی تۆڕبینی ژێر ئاو کەمترین کاریگەری بینراویان هەیە بە بەراورد لەگەڵ تۆڕبینی بای کەنار دەریا یان پانێڵی خۆر کە وایان لێدەکات لە هەندێک ناوچەی کەناراوەکاندا زیاتر قبوڵ بکرێن.

تێچووی بەرزی سەرەتایی : دروستکردن و دامەزراندنی تۆڕبینی ژێر دەریا لەوانەیە گران بێت بەهۆی کێشە تەکنیکی و لۆجستییەکانەوە کە بەشدارن لە دامەزراندنی ئامێرەکانی ژێر ئاو و پاراستنیان.

کاریگەری لەسەر ژینگەی دەریا : هەرچەندە لە ڕووی بیناییەوە کەمتر دەستێوەردان دەکات لە دامەزراوەکانی تری وزە، تۆڕبینی ژێر دەریا دەتوانێت کاریگەری لەسەر سیستەمی ژینگەیی دەریایی هەبێت و ژینگە و کۆچکردنی ژیانی کێوی دەریایی تێکبدات.

پاراستن و بەردەوامی : تۆڕبینی ژێر دەریا پێویستی بە چاککردنەوەی بەردەوام هەیە و دەتوانرێت بەهۆی ژینگەیەکی سەختی دەریاییەوە بەکاربهێنرێت.