ኣብ ኢንዱስትሪ ሙዚቃ ንኸም እኒ ኪቦርድ ሲንተሳይተር ተቘጻጸርቲ ሚዲ መስርዕ ከበሮ ማሽናት ኮምፕዩተራት ሞድዩል ድምጺ ኣውድዮ ከምኡውን ካልእ ከምኡ ዝኣመሰለ እተፈላለየ መሳርሒታት ንምትእኽኻብን ንምቍጽጻርን ብሰፊሑ እዩ ዚዝውተር።

መራኸቢ ሚዲ እተፈላለየ ቕርጺ ኺህልዎ ዚኽእል እኳ እንተ ዀነ መብዛሕትኡ ግዜ ግና ሓሙሽተ ፒን ዲ. ኤን. ሓሙሽተ ፒን ሚዲ ዚብሃል ክልተ ዓይነት መራኸቢ ኣሎ፦

ሚዲ ኢን ኮኔክተር ፦ ካብ ካልእ መሳርሒታት ሓበሬታ MIDI ንምቕባል የገልግል ነበረ።

ሚዲ ኦውት ኮኔክተር ፦ ሓበሬታ MIDI ናብ ካልእ መሳርሒታት ንምልኣኽ የገልግል ነበረ ።

ገሊኡ መሳርሒታት ሚዲ ቱሩ ሚዲ ዚብሃል መራኸቢ እውን ኪዕጠቕ ይኽእል እዩ ፣ እዚ መሳርሒ እዚ ነቲ ኻብ ሚዲ ኢን መራኸቢ እተቐበሎ ሓበሬታ ኸይተዓረየ እንደገና ንምምሕልላፍ የገልግል እዩ ። እዚ ኸኣ ንሓያሎ መሳርሒታት MIDI ሕደ ተኸታታሊ ሓበሬታ ሚዲ እናሓለወ ብሓደ ንኺገጣጠም የኽእሎ።

እቲ መራኸቢ ሚዲ ከም ናይ ኖታ መልእኽትታት ናይ ፕሮግራም መቈጻጸሪ መልእኽትታት ናይ ተቘጻጻሪ መልእኽትታት ናይ ሞዴል ለውጢ መልእኽትታት ከምኡውን ካልእ ከምዚ ዝኣመሰለ ናይ ኤለክትሮኒካዊ ሓበሬታ ንምምሕልላፍ ንሓድሕዱ ዝሰማማዕ ተኸታታሊ መምርሒ ኢዩ ዝጥቀም። እዚ ሓበሬታ እዚ ነቲ ናይ ሙዚቃ ፍጻመታትን ናይ ምቍጽጻር ትእዛዝን ዝውክል ክልተ ዓይነት ምልክታት ኰይኑ ኢዩ ዝመሓላለፍ ።

ሚዲ (ሙዚካል ኢንስትሩመንት ዲጂታል ኢንተርፋይስ) ኣብ መንጎ ኸም እኒ ኪቦርድ ሲንተሳይተር ተቘጻጸርቲ ሚዲ ኮምፕዩተራት ከምኡውን ካልእ መሳርሒታት ኣውድዮ ዝኣመሰለ እተፈላለየ ኤለክትሮኒካዊ መሳርሒታት ኤለክትሮኒካዊ መራኸቢ መስርሕ እዩ ዚዓዪ ። ሚዲ ዚዓየሉ መገዲ እስከ ንርአ፦

• ሚዲ መልእኽቲ ምምሕልላፍ ፦ ሚዲ ኣብ መንጎ ኤለክትሮኒካዊ መሳርሒታት መልእኽቲ ንምምሕልላፍ ኤለክትሮኒካዊ መራኸቢ መስርሕ ይጥቀም እዩ ። እዚ መልእኽትታት እዚ ብዛዕባ እቲ መዘኻኸሪታት ብዛዕባ ንውሓት እቲ መዘኻኸሪታት ፍጥነቱ (ሓይሉ እተሃርመ) ከምኡውን ብዛዕባ ኸም ናይ ፕሮግራም ለውጥታት ናይ ፓራሜተር ለውጥታት ናይ ግዜ መልእኽትታት ከምኡውን ካልእ ከምኡ ዝኣመሰለ ትእዛዛት ዘጠቓልል ኢዩ ።
  


• ሚዲ መልእኽቲ ፦ መልእኽቲ MIDI ከም ክልተ ዓይነት ሓበሬታ ጌርካ እዩ ዚመሓላለፍ ። ነፍሲ ወከፍ መልእኽቲ ሚዲ ነፍሲ ወከፉ ንእተወሰነ ትእዛዝ ብዚውክል እተፈላለየ ባይት ሓበሬታ ዝቘመ እዩ። ንኣብነት ኣብ ሚዲ ዚለኣኽ መዘኻኸሪ ብዛዕባ ቝጽሪ መዘኻኸሪ ፍጥነት ከምኡውን ብዛዕባ እቲ ዚለኣኸሉ መትረብ MIDI ሓበሬታ ኼጠቓልል ይኽእል እዩ።
  


• መራኸቢ ሚዲ፦ ሚዲ ዚብሃል መሳርሒታት ከም ሓሙሽተ ፒን ዲ. ኤን. ኤ. እዚ መራኸቢ መሳርሒታት እዚ ኤለክትሮኒካዊ መሳርሒታት ብሓደ ተኣሳሲሩ ሓበሬታ MIDI ንኺለዋወጥ የኽእሎ። ኤለክትሮኒካዊ መሳርሒታት ንምትሕውዋስ ገመድ ሚዲ ይጥቀሙ እዮም።
  


• ኣሲንክሮኒዩስ ተኸታታሊ ውዕል፦ ሚድኢ ሓበሬታ ኣብ መንጎ ኤለክትሮኒካዊ መሳርሒታት ንምምሕልላፍ ብተኸታታሊ ዚስራሕ መምርሒ ይጥቀም እዩ። ከምዚ ኺበሃል ከሎ እቲ ሓበሬታ ብተኸታታሊ በብቝሩብ እዩ ዚለኣኽ ፣ ዓለምለኻዊ ሰዓት እውን እንተ ዀነ ኤለክትሮኒካዊ መሳርሒታት ኣይወሃሃድን እዩ ። ነፍሲ ወከፍ መልእኽቲ ሚዲ ቕድሚ ምጅማሩ "ጀምር " ድሕሪኡ ኸኣ መጀመርታን መወዳእታን እቲ መልእኽቲ ንምሕባር " ደው በል " ይብል ።
  


• ኣድማሳዊ ምትሕንፋጽ፦ ሚድኢ ኣብ ኢንዱስትሪ ሙዚቃ ሰፊሕ ተቐባልነት ዘለዎ ኽፉት መዐቀኒ እዩ። ካብ እተፈላለዩ ኣፍረይቲ ትካላት ዝመጸ መሳርሒታት ሚዲ ሓደ ዓይነት መምርሒታትን መለክዒታትን ስለ ዝስዕቡ ንሓድሕዶም ሓሳብ ንሓሳብ ክለዋወጡ ይኽእሉ ኢዮም። እዚ ኸኣ ኣብ መንጎ እቲ ኣብ እተሓላለኸ ሙዚቃ ኣድላዪ ዝዀነ መሳርሒታት MIDI ምትሕንፋጽ ንኽህሉ የኽእሎ።
  

ብመሰረት መዐቀኒ ሚዲ መልእኽትታት እተፈላለየ ኤለክትሮኒካዊ መሳርሒታት ሙዚቃ ንሓድሕዱ ንኺረዳዳእ ዜኽእል ሓበሬታ ዝሓዘ እዩ። እዚ መልእኽትታት እዚ ብዛዕባ እቲ ኣብ ኤለክትሮኒካዊ መሳርሒ ዚፍጸም ተግባራት እተፈላለየ ሓበሬታ ሒዙ ኣሎ ፣ ንኣብነት ኣብ ካርድ ዚጻወት መዘኻኸሪታት ምንቅስቓሳት ሞደሻ ለውጢ ፕሮግራም ከምኡውን ካልእ ከምኡ ዝኣመሰለ ነገራት ኣሎ ። ገለ ኻብቲ ኣብ መዐቀኒ MIDI ልሙድ ዓይነት መልእኽትታት እንሆ -

• ኣብ/Off Note Messages -
  መዘኻኸሪ ኣብ ካርድ ወይ ኣብ ካልእ መሳርሒ MIDI ምስ ዚስወት መልእኽትታት ከም ዚለኣኽ ኣስተብህል። ብዛዕባ እታ እትጻወት ዝነበረት ኖታ ፍጥነት (ውግእ ሓይሊ) ከምኡውን ብዛዕባ እቲ እታ ኖታ እትለኣኸሉ መትረብ MIDI ሓበሬታ ሒዙ ኣሎ።
  መዘኻኸሪ ወረቐት ምስ ወጸ መልእኽትታት ከም ዚለኣኽ ኣስተብህል ። መወዳእታ እታ ኖታ ይሕብር ምስቲ ኣብ መልእኽትታት ዘሎ መዘኻኸሪ ዚመሳሰል ሓበሬታ ድማ ይሕዝ ።
  


• መልእኽትታት ምቍጽጻር፦
  ናይ ሚዲ መቈጻጸሪ መልእኽትታት ንመለክዒታት ናይ ሓደ መሳርሒ ወይ ጽልዋ MIDI ንምቕያር የገልግል ኢዩ ። ንኣብነት ንድምጺ ንምቕያሩ ንምቕያሩ ንምስንባኽ ከምኡውን ካልእ ከምኡ ዝኣመሰለ ነገራት ንምቕያሩ ኽጥቀመሉ ይከኣል ኢዩ።
  እዚ መልእኽትታት እዚ ቍጽሪ ተቘጻጻሪ ሚዲ (ንኣብነት ቍጽሪ መቈጻጸሪ ድምጺ 7) ከምኡውን ነቲ ተቘጻጻሪ ዝደለዮ ቦታ ዘመልክት ኢዩ ።
  


• ናይ ፕሮግራም ለውጢ መልእኽትታት -
  ናይ ፕሮግራም ለውጢ መልእኽትታት ኣብ መሳርሒ ሚዲ እተፈላለየ ድምጺ ወይ ፓች ንምምራጽ የገልግል ኢዩ። ነፍሲ ወከፍ መልእኽቲ ምስቲ ኣብታ ኤለክትሮኒካዊት መሳርሒ ዘሎ ፍሉይ ድምጺ ዚሰማማዕ ናይ ሚዲ ፕሮግራም ቍጽሪ ኣለዎ።
  


• መልእኽቲ ምትሕንፋጽ፦
  ሚዲ ሲንክ ዚብሃል መልእኽትታት ንኤለክትሮኒካዊ መሳርሒታት ሚዲ ምስ ሓደ ሓባራዊ ሰዓት ንምትሕንፋጽ የገልግል እዩ ። ገለ ኻብዚ ኸኣ እተፈላለየ መሳርሒታት ኣብ ሚዲ ዚስራሕ ግዜ ንምትሕብባር ዚሕግዝ መልእኽትታት እዩ ።
  


• ካብ ሲሰክስ እተላእከ መልእኽትታት (ሲስተም Exclusive) ፦
  ናይ ሲሰክስ መልእኽትታት ኣብ መንጎ እተወሰነ መሳርሒታት ንበይኑ ንምምሕልላፍ ዘገልግል ፍሉይ መልእኽትታት ኢዩ ። ኣፍረይቲ ኤለክትሮኒካዊ መሳርሒታት ሚዲ ነቲ ናይ ኣሰራርሓ ፕሮግራም ናይ ፋርምware ምትዕርራይ ከምኡውን ካልእ ከምኡ ዝኣመሰለ ነገራት ናይ ጉምሩክ ሓበሬታ ክሰድዱ ይፈቕዱሎም ኢዮም።
  

ናይ ሚድኢ ውዕል ኣብ ዓውዲ ኤለክትሮኒካዊ ሙዚቃን ሙዚቃን ብዙሕ ረብሓታት ኣለዎ -

ኣድማሳዊ ምትእስሳር፦ ሚዲ ኣብ ኢንዱስትሪ ሙዚቃ ሰፊሕ ተቐባልነት ዝረኸበ ኽፉት መዐቀኒ እዩ ። ከምዚ ኺበሃል ከሎ ካብ እተፈላለዩ ኣፍረይቲ ትካላት ዚመጽእ መሳርሒታት MIDI ንሓድሕዶም ኪረዳድኡ ይኽእሉ እዮም እዚ ድማ ኣብ መንጎ መሳርሒታት ተቘጻጸርቲ ሶፍትዌር ከምኡውን ኣብ መንጎ ኻልእ መሳርሒታት MIDI ዓብዪ ምትሕንፋጽ ከም ዚፍጠር ዚገብር እዩ ።

ኣብ ጥዑይ ፍጥረት ተዓጻጻፍነት፦ ሚዲ ሙዚቀኛታትን ኣፍረይቲ ንእተፈላለየ ዓይነት ድምጺ ኣብ ናይ ሓቂ ግዜ ኺቈጻጸርዎን ኪቈጻጸርዎን ኣኽኢልዎም እዩ። እዚ ኸኣ ንመዘኻኸሪታት ንድምጺ ንጽልዋታት ንድምጺ ንምንቅስቓስ ከምኡውን ንሙዚቃ ናይ ምምሃዝ ክእለት ከም ዚህልወካ ይገብር።

ብቐሊሉ ምቕዳሕን ምሕታምን፦ ሚዲ ነቲ ናይ ሙዚቃ ምርኢታት ከም ናይ ሚዲ ሓበሬታ ጌርካ ኽትቀድሖ ትኽእል ኢኻ እዚ ሓበሬታ እዚ ኸኣ ብፍቃዱ ክዕረ ክእረም ክእረም ከምኡውን እንደገና ኽስራሕ ይኽእል ኢዩ። እዚ ኸኣ ስነ-ጥበባውያን ንሙዚቃኦም ብግቡእ ንኼተዓራርይዎ ኣብ ምድላዋትን ተዋስኦታትን ምትዕርራይ ንኺገብሩ ከምኡውን እተሓላለኸ ተኸታታሊ ሙዚቃ ንኺሰርሑ የኽእሎም።

ምንካይ ምንጪ ፦ ሚዲ ዚብሃል ሓበሬታ ብባንድዊድን ብስርዓትን ዝመጸ ፈኲስ እዩ ። ከምዚ ኺበሃል ከሎ እቲ ሚዲ ዚበሃል ዓይነት ሙዚቃ ብተዛማዲ ሒደት ዝርዝር ኣቕሑ ዘለዎ ኮምፕዩተራትን መሳርሒታትን ኪካየድ ይኽእል እዩ እዚ ድማ ንብዙሓት ሙዚቀኛታትን ኣፍረይቲን ብቐሊሉ ኸም ዚረኽብዎ ይገብሮም ማለት እዩ።

ናይ ኤለክትሮኒካዊ መሳርሒ ምትሕንፋጽ ፦ ሚዲ ንኸም እኒ ተኸታታሊ መሳርሒታት ከበሮ መቈጻጸሪታት ከምኡውን ጽልዋታት ዝኣመሰለ እተፈላለየ መሳርሒታት ሚዲ ብልክዕ ከተወሃህዶ ትኽእል ኢያ ። እዚ ኸኣ ኣብ መንጎ እቲ ሙዚቃ ወይ ሙዚቃ ብልክዕ ከም ዚተሓባበር የረጋግጽ ።

ናይ ፓራሜተር ኣውቶማቲክ - MIDI ኣብ ናይ ኣውድዮ ሶፍትዌርን ሚዲ ተኸታታሊ መሳርሒታትን ተመዝጊቡ ዘሎ ናይ ድምጺ መለክዒታትን ናይ ምቍጽጻር ምንቅስቓሳትን ኣውቶማቲክ ንኽግበር የኽእሎ። እዚ ኸኣ ተጠቀምቲ ንነፍሲ ወከፍ ፓራሜተር ብኢዶም ከየተዓራረዩ ኣብ ሙዚቃኦም ብርቱዕ ለውጢ ንኺገብሩ የኽእሎም።

ከም እኒ ሄርኩለስ ዲጂ ኮንትሮል ኣየር+ ወይ ፓይነር ዲ. እቲ ተጠቃሚ ነቲ መስቀላዊ ገመድ ካብ ሓደ ባይታ ናብ ካልእ ኪቕይሮ ኸሎ ብዩ. ኤስ. ቢ.
ኣብ ኣብነታትና በቲ ዲዩሰድ 40 ወይ ሰራቶ ዲጂ ዝበሃል ናይ መፈተሺ ነቝጣ ፕሮግራም ኣብ ናይ ሓቂ ግዜ ኮድ ይግበረሉን ይትርጐምን ኢዩ። ይኹን እምበር እቲ ብኽልቲኡ ተቘጻጻሪ ዕላመት እተመርጸ መልእኽቲ ሚዲ ናይ ግድን ሕደ ኣይኰነን መዐቀኒ ሚዲ ጥራይ ኢዩ ልሙድ ዝዀነ።
እዚ ኸኣ ሓደ ተቘጻጻሪ (ብዙሕ ወይ ካብኡ ንታሕቲ) ምስ ሶፍትዌር ተጣቢቑ ኸም ዘሎ ዘመልክት ኢዩ ። ኣብዚ እውን እቲ ተጠቃሚ ጣልቃ ኺኣቱ ይኽእል እዩ።

እቲ ኣብ ዳሕረዋይ ሸነኽ እቲ ሲንተዚዘርስ ዘሎ ጃኬት ሚዲ መብዛሕትኡ ግዜ ኣብ 3ታት እዩ ዚበጽሕ ። ትርጕሙ ፦

• ሚዲ ኢን ፦ ካብ ካልእ መሳርሒ ሚዲ ሓበሬታ ይቕበል
  


• ሚዲ ኣውት ፦ ነቲ ሙዚቀኛ ወይ ተጠቃሚ በዚ ጃክ እዚ ኣቢሉ ዜውጽኦ ሓበሬታ MIDI ይልእኮ
  


• ሚዲ ቱሩ ፦ ነቲ ኣብ ልዕሊ ሚዲ ኢን እተረኽበ ሓበሬታ ቐዲሕካ ናብ ካልእ መሳርሒ MIDI ይልእኮ
  

ንኣብነት ትራክተር ብናይ ደቀባት መሳርሒ ወይ ብሚክስቪብስ እተዳለወ መስቀል ሓደ ተቘጻጻሪ ትካል ነቲ ሓበሬታ ብኸመይ ከም ዝለምዶ ይፈልጥ ኢዩ። ድሕሪኡ ካርታ እትብል ቃል ትጥቀም ። እዚ ሓበሬታ እዚ እንተ ዘየልዩ ኸኣ እቲ ዲጂ በቲ ሚዲ ላርን ዝበሃል ናይ ሶፍትዌር ፕሮግራም ገይሩ ክፈጥር ክሓስበሉ ኣለዎ ።
ስለዚ ቅድሚ ምዕዳግካ እዚ ህቡብ ካርታታት እዚ ኸም ዘሎ ኽትፈልጥ ጥበባዊ እዩ ፣ ብፍላይ ከኣ ነቲ ተቘጻጻሪ ብዘይካ እቲ ኸም መዐቀኒ ዚቐርብ ሶፍትዌር ክትጥቀመሉ እንተ መዲብካ ጽቡቕ እዩ ።

ኣብ ናይ ሚዲ ገመድ ብዛዕባ እቲ ሙዚቀኛ ዚጻወቶ ወይ ዚዓዮ ተግባር ዚገልጽ ሓበሬታ ጥራይ እዩ ዚዝርጋሕ። ኣውድዮ የለን ! ስለዚ ብዛዕባ ድምጺ ሚዲ ፈጺምካ ክትዛረብ ኣይትኽእልን ኢኻ የግዳስ ብዛዕባ ናይ ሚዲ ሓበሬታ ክትዛረብ ኣይትኽእልን ኢኻ።
እዚ ሓበሬታ እዚ ድምጺ ኣየፍርን ኢዩ የግዳስ ንሓደ ናይ ድምጺ ጀነሬተር ሶፍትዌር ወይ ምስ መዐቀኒ ሚዲ ዝቃዶ ዝዀነ ይኹን ካልእ ኣቕሓ ጥራይ ኢዩ ትእዛዝ ዝህብ። ነቲ ኻብ ትእዛዝ ሚዲ ዚመጽእ ድምጺ ናይ ምድላው ሓላፍነት ዘለዎም ከኣ እቶም ዳሕረዎት እዮም ።

ናይ መጀመርታ ምዕባለ (1970ታት)፦
ሚዲ ናይ መጀመርታ ምዕባለ ዝጀመረ ብ1970ታት ኣፍረይቲ ናይ ኤለክትሮኒካዊ መሳርሒታት ሙዚቃ ነቲ መሳርሒታቶም ንሓድሕዶም ንኽረዳድኡ ዘኽእሎም ስሩዕ መገዲ ከናድዩ ኸለዉ ኢዩ።

መእተዊ ናይ ሚዲ ፕሮቶኮል (1983) -
ብ1983 ሚዲ ብወግዒ በቶም ሮላንድ ያማሃ ኮርግ ተኸታታሊ ወረዳታት ከምኡውን ካልኦት ኣፍረይቲ ናይ ሙዚቃ መሳርሒታት ተተኣታተወት። ሚዲ ኣብ ሃገራዊ ስምምዕ ማሕበር ነጋዶ ሙዚቃ (ኤ. ኤን. ኤም.

ስታንዳርድላይዜሽን (1983-1985)፦
ኣብተን ስዒበን ዝነበራ ሒደት ዓመታት እቲ ኣብ ኢንዱስትሪ ሙዚቃ ዘሎ መዐቀኒታት ብሰፊሑ ተቐባልነት ንኽረክብ ዘኽኣሎ ኣህጉራዊ ማሕበር ሚድኢ ነቲ ናይ ሚድኢ ውዕል መዐቀኒ ገበረሉ።

ምስፋሕን ምቕባልን (1980ታት) ፦
ሚዲ ኻብ እትተኣታቶ ንነጀው ኣብ ዝነበረ ዓመታት ኣፍረይቲ ኤለክትሮኒካዊ መሳርሒታት ሙዚቃ ስቱድዮታት ምቕዳሕ ሙዚቀኛታት ከምኡውን ኣፍረይቲ ብብዝሒ ተቐባልነት ረኺቦም እዮም። ኣብ መንጎ ኤለክትሮኒካዊ መሳርሒታት ሙዚቃ ሓሳብ ንሓሳብ ናይ ምልውዋጥ ስርዓት ኰይኑ ኣሎ።

ቀጻሊ ፍልቀት (10ታትን ድሕሪኡን) ፦
ኣብ ዝሓለፈ ዓሰርተታት ዓመታት ሓድሽ መዳያትን ተክኖሎጅን ንምድጋፍ ብፍልቀት ኪምዕብል ጸኒሑ እዩ ፣ ገለ ኻብዚ ኸኣ ሓፈሻዊ መዐቀኒ MIDI (GM) ምትእትታው ሳሰክስ (ሲስተም ፍሉይ) መልእኽትታት ምውሳኽ መትረብ ሚዲ ናብ 16 መትረባት ምስፋሕ ከምኡውን ካልእ ከምኡ ዝኣመሰለ ነገራት ዜጠቓልል እዩ ።

ምትሕንፋጽ IT (2000ታትን ካብኡ ንንየው)፦
ኣብ 2000ታት ናይ ኮምፕዩተር ሙዚቃ እናወሰኸ ይኸይድ ስለ ዝነበረ ሚዲ ኣብ ናይ ኣውድዮ ሶፍትዌርን ተኸታታሊ መሳርሒታትን ኣብ መደበራት ኣውድዮን (DAWs) ብሰፊሑ ተጠቓለለ። ኣብ ናይ ኮምፕዩተር ሙዚቃ ቐንዲ ረቛሒ ዀይኑ ኣሎ ።

ጽንዓትን ኣገዳስነትን (ሎሚ) -
ሎሚ እዚ መምርሒ እዚ ኻብ ዚተኣታቶ ልዕሊ 35 ዓመት ጸኒሑ ኣገዳሲ ኽፋል ኢንዱስትሪ ሙዚቃ ዀይኑ ኣሎ። ሙዚቀኛታት ኣፍረይቲ መሃንድሳት ድምጺ ከምኡውን ኣዳለውቲ ሶፍትዌር ኤለክትሮኒካዊ ሙዚቃ ንምፍጣርን ንምቕዳሕን ንምእራምን ንምቍጽጻርን ይጥቀሙሉ ኣለዉ።